Trong đợt thiên tai khắc nghiệt tại các tỉnh miền Trung, tình trạng tin giả do công nghệ AI tạo sinh đang lan truyền với tốc độ chóng mặt. Lợi dụng tâm lý hoang mang của người dân, các đối tượng đã dùng AI để dựng nên hình ảnh ngập lụt, sạt lở, thậm chí là nạn nhân bị thương với mức độ nghiêm trọng bị thổi phồng vượt xa thực tế. Hành vi này không chỉ kích động cảm xúc tiêu cực nhằm câu view và trục lợi cá nhân mà còn trực tiếp gây khó khăn cho công tác chỉ đạo, điều hành và cứu hộ của lực lượng chức năng.
Tin giả được tạo bởi AI lan truyền thông tin sai sự thật
Tin giả AI và nguy cơ tạo nên “thảm họa kép”
Thời điểm bão lũ luôn là giai đoạn nhạy cảm, bên cạnh tổn thất về tài sản, nguy cơ đe dọa tính mạng, người dân còn phải đối mặt với “tin giả” trên không gian mạng. Nhiều thông tin, hình ảnh bịa đặt, thổi phồng được tung ra, trong đó có những hình ảnh được tạo bởi AI với mức độ chân thực cao đến mức khó phân biệt.
Hình ảnh người phụ nữ ngồi trên mái nhà ăn bánh mì giữa dòng nước lũ được lan truyền mạnh mẽ là ví dụ điển hình. Chỉ vài giờ sau khi được đăng tải, bức ảnh đã được chia sẻ với tốc độ chóng mặt, khiến nhiều người hoang mang về mức độ thiệt hại. Tuy nhiên, sau khi cơ quan chức năng kiểm tra, thì đây là sản phẩm được tạo dựng bằng công nghệ AI - không có thật, không xảy ra tại khu vực đang gặp thiên tai và hoàn toàn không phản ánh đúng tình hình thực tế.
Đây chỉ là một trong nhiều hình ảnh mà đối tượng xấu cố tình sử dụng AI để dựng nên cảnh tượng vượt xa thực tế, mục đích là để câu view, lôi kéo theo dõi, kêu gọi từ thiện không minh bạch, thậm chí kích động hoài nghi và chia rẽ niềm tin của người dân đối với chính quyền.
Không giống các tin giả thô sơ trước đây, sản phẩm do AI tạo ra có thể đạt mức độ chân thực cao. Những tin giả này thường đánh đúng tâm lý nhạy cảm của cộng đồng trong bối cảnh thiên tai. Sự sợ hãi, lo âu, thương cảm dễ khiến người dân tin ngay vào những hình ảnh và video “giả như thật”. Đây là tác động cực kỳ nguy hiểm, bởi nó tạo ra “khủng hoảng thông tin kép”: vừa phải đối phó thiên tai thật, vừa bị chi phối bởi thiên tai giả trên mạng.
Tỉnh táo tiếp nhận thông tin - lá chắn trước tin giả
Trước sự tấn công ồ ạt của nội dung giả mạo, mỗi người dân cần trở thành một “người gác cửa thông tin” có trách nhiệm. Việc nhận diện tin giả do AI tạo ra tuy khó nhưng không phải không thể.
Với hình ảnh, chỉ cần quan sát kỹ, lưu ý các chi tiết thường bị AI tạo lỗi như: gương mặt lệch sáng thiếu tự nhiên, bối cảnh có chi tiết lặp hoặc không hợp lý, màu sắc và ánh sáng thiếu đồng nhất, da mặt hoặc tóc “mịn đến bất thường”. Với video, cần quan sát kỹ các chuyển động của môi có khớp tiếng nói, ánh mắt và biểu cảm có tự nhiên và đặc biệt chú ý những khoảnh khắc quay đầu hoặc di chuyển, nếu hình bị méo, nhòe, rung thì nhiều khả năng đó là sản phẩm được dựng bằng AI.
Quan trọng nhất, người dân cần đối chiếu thông tin từ các nguồn báo chí chính thống và cơ quan chức năng, xem đó như một “lá chắn thông tin”. Chỉ có thông tin chính thống mới bảo đảm độ tin cậy, giúp tránh lan truyền sai lệch, đồng thời hỗ trợ lực lượng chức năng trong ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai.
Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, tin giả không còn đơn thuần là những dòng chữ bịa đặt mà đã trở thành những sản phẩm hình ảnh, video tinh vi. Việc cảnh giác với tin giả, không chỉ bảo vệ bản thân trước những thông tin sai lệch mà còn góp phần ngăn chặn sự lan truyền những thông tin thất thiệt. Tỉnh táo, kiểm chứng và chia sẻ có trách nhiệm - đó chính là cách mỗi người dân góp phần xây dựng môi trường thông tin lành mạnh, an toàn và nhân văn./.
